روز درگذشت «سنت جروم»، مترجم نامدار انجیل به زبان لاتین که مصادف است با سی‌ام سپتامبر، به عنوان روز جهانی ترجمه از سوی فدراسیون بین المللی ترجمه در سال ۱۹۹۱ میلادی نامگذاری شده است.
این نامگذاری به پاس اهمیت کار مترجمان و تاکید بر ضرورت این حرفه صورت گرفته تا به مردم یادآوری شود که در اهمیت این موضوع تفکر کنند و پی ببرند که این حرفه چقدر با اهمیت و حیاتی است؛ هر ساله در سراسر جهان در این روز در دانشگاه‌ها و مراکز علمی جهان، صاحب نظران گرد هم می آیند و درباره ترجمه به گفت و گو می پردازند.
هر چند این پاسداشت در ایران و بویژه در کرمانشاه خیلی کم رنگ و در حد نادر است، مترجمانی در این شهر هستند که بواسطه علاقه شخصی مشعل این حرفه را روشن نگه داشته اند و هر از گاهی کتابی در زمینه های متفاوت ترجمه و منتشر می کنند.
یکی از این مترجمان، «مهرداد مرادی»، مدیر انتشارات سرانه که زاده ۱۳۵۰ گوران کرمانشاه است؛ وی دانش آموخته مدیریت صنعتی در مقطع فوق لیسانس از دانشگاه یزد می باشد و از سال ۱۳۸۱ در کنار شغل خود یعنی مدیریت و نظارت بر پروژه های صنعتی کار ترجمه را به صورت مستمر و حرفه ای پی گرفته است و تاکنون موفق شده ۹ جلد کتاب را ترجمه و روانه بازار نشر کند که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید:
رمان‌های «برخاسته» از «رون راش» در سال ۹۷ و «تابستان خطرناک» نوشته «ارنست همینگوی» در سال ۸۵، مجموعه داستان «مروارید» اثر کاترین منسفیلد در سال ۸۸ و «یادداشت‌هایی از یک دیوانه» از «نیکلای گوگول در سال ۹۵، «حمام ترکی» نوشته «کاترین منسفیلد» در سال ۹۷، مجموعه شعر «واژه‌های مسافر» (مجموعه اشعار شاعران جهان) در سال ۹۶، مجموعه اشعار «رون راش» در سال ۹۸ و ۲ کتاب فنی و فناوری با نام‌های «مفاهیم و ابزارهای چرخ دنده تراشی» در سال ۸۱ و «پمپ و پمپاژ» در سال ۹۸ آثاری است که آقای مرادی ترجمه کرده است.
علاوه بر این، این مترجم کرمانشاهی انتشارات سرانه را نیز از سال ۱۳۹۰ تاسیس کرده و تاکنون بیش از ۱۲۰ عنوان کتاب چاپ و منتشر کرده است؛ این فعال فرهنگی که همواره در نمایشگاه‌های کتاب استانی و بین‌المللی حضوری فعال دارد در سال ۱۳۹۳ به عنوان ناشر برگزیده انتخاب شد.
به مناسبت روز جهانی مترجم، خبرگزاری ایرنا با این مترجم کرمانشاهی گفت و گویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:
ایرنا: آقای مرادی روز جهانی ترجمه را به شما تبریک می‌گوییم و به عنوان اولین سوال تعریف خود را از ترجمه و مترجم بیان بفرمایید؟
مرادی: ترجمه ابزار درک مفاهیم از زبانی به زبان دیگراست. به عبارت دیگر پلی ارتباطی بین ۲ شخص است که زبان مشترکی ندارند. انتقال مفاهیمی از یک زبان به زبانی دیگر به واسطه ترجمه صورت می گیرد. این کار به عهده مترجم است.
مترجم کسی است که به ۲ یا چند زبان مسلط باشد و به فنون ترجمه آشنایی کامل داشته باشد. ممکن است یک فرد ۲ زبان را بلد باشد اما چون فن ترجمه را مسلط نیست در انتقال معنا درماند.
مترجم باید مفاهیم را به طور دقیق از زبان مبدأ دریافت کرده به با زبانی صریح و سلیس به زبان مقصد بیان می کند. ترجمه ای خوب است که ضمن اینکه منظور نویسنده را دریافت کرده و آن را به زبانی که برای خواننده غریب نباشد، بیان کند.
ایرنا: امروز روز جهانی ترجمه است به نظر شما ترجمه چه اهمیت و ضرورتی دارد؟
مرادی: ضرورت داشتن قدرت و ثروت برای انسان بر کسی پوشیده نیست. یکی از مولفه هایی که انسان را ثروتمند می کند و او را قدرتمند می سازد تا بتواند در مقابل تهدیدها مقاومت کند، دانش است.
این دانش تنها از طریق تحقیق و تجربه کسب می شود. حتماً انتظار ندارید که انسان همه چیز را خود تجربه کند. پس باید از تجربیات و دانش دیگران هم بهره گرفت.
این بهره مندی هم جزء با بکارگیری ابزار ترجمه و انتقال دانش دیگران از سایر نقاط جهان با زبان‌های متفاوت امکان پذیر نمی باشد. آیا این کافی نیست برای این که یک روز را برای ارج نهاندن به این حرفه به عنوان روزت جهانی ترجمه نامگذاری شود؟
ایرنا: با توجه به ضرورت و اهمیتی که برای ترجمه بیان کردید وضعیت ترجمه در کرمانشاه را چطور می‌بینید؟
مرادی: متاسفانه ترجمه در کرمانشاه وضعیت مناسبی ندارد. بعضی اوقات این تصور ایجاد می شود که شهر ما اصلاً از حرفه ترجمه کسی خبر ندارد یا به این حرفه نیاز نیست.
بنده که سالهاست در این حرفه مشغولم، به مترجم حرفه ای برخورد نکردم. حرفه ای به این معنا که مترجم از محل ترجمه کسب درآمد و امرار معاش نماید. حتی تعداد دارالترجمه های رسمی که اسناد را ترجمه می کنند یا کسانی که به صورت خودجوش به ترجمه کتاب در زمینه های ادبی و علمی از تعداد انگشت‌های یک دست هم کمترند.
این برای یک کلانشهر مثل کرمانشاه فاجعه است. جدا از مردم، آیا مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها و مراکز صنعتی ما به علم و دانش روز نیاز ندارند. اگر دارند که این کار مدیریت نمی شود تا این دانش را مترجمین کرمانشاه منتقل کنند!؟
ایرنا: شما که دراین زمینه کار کردید و با ضرورت و مشکلات ترجمه آشنا هستید، چه راهکاری پیشنهاد می کنید تا اوضاع این حرفه به سامان شود؟
مرادی: این کار هم باید مثل بسیاری از حرفه های دیگر توسط نهادهای دولتی یا خصوصی مدیریت شود. برای برون رفت ازاین وضعیت لازم است بودجه سالانه به این کار اختصاص داده شود.
با تخصیص بودجه است که این امکان فراهم می شود مترجم برای ترجمه به کار گرفته شده و به صورت جدی و حرفه ای مشغول کار خود شود. بدین طریق علم و دانش در زمینه های مختلف به عنوان یک محصول ارزشمند و موردنیاز جامعه تولید و مورد معامله قرار می گیرد. ارزش افزوده ایجاد می شود، شغل پدید می آید.
همه این مشکلات از یک موضوع نشأت می‌گیرد؛ پایین بودن سرانه مطالعه. بسیاری از مشکلات مردم با کسب دانش و اطلاعات حل و مرتفع می شود.
کسانی که از بیکاری جوان‌هایشان گله دارند این را بدانند اگر کتاب بخوانند و خرید کتاب را در سبد خرید خانواده قرار دهند، شاهد تحول عظیمی در صنعت چاپ و نشر این شهر ایجاد می‌شود. در این شهر ۵۰ ناشر بیکار وجود دارد. اگر مردم کتاب بخرند و کار این ناشران رونق بگیرد، هر کدام در حداقل ظرفیت ۲۰ نفر به صورت مستقیم مشغول کار می شوند. یعنی هزار خانواده تامین می شوند. در این شهر با این وضعیت اشتغال هزار شغل عدد کمی نیست.
ایرنا: اشاره کردید که ترجمه شغل نیست، برای اینکه تبدیل یه یک شغل حرفه‌ای شود چه کارهایی باید انجام داد؟
مرادی: برای اینکه ترجمه یک شغل محسوب شود باید مردم باید کتاب بخوانند، اگر مردم کتاب بخوانند مترجم هم بهترین کتاب‌های خارجی را برای آنها ترجمه می‌کند و آن دانش، تجربه‌ها و علم را به فرهنگ بومی منتقل می‌کند.
اگر مردم کتاب بخوانند و مترجم از نظر درآمدی به استقلال مالی برسد، تمام وقت و انرژی خود را برای ترجمه می‌گذارد تا کتاب‌هایی با بالاترین کیفیت را برای علاقه‌مندان ترجمه کند.
ایرنا: فرمودید که مردم باید کتاب بخوانند، همانطور که می‌دانید سرانه مطالعاتی در کشور و کرمانشاه خیلی خوب نیست. راهکار افزایش سرانه مطالعاتی و تشویق مردم به مطالعه چیست؟
مرادی: این سوال برای نویسنده، جامعه و مردم بسیار مهم است؛ مردم باید آنقدر آگاهی پیدا کنند و بدانند که با مطالعه بسیاری از مشکلات آنها حل می‌شود.
من در این خصوص با عدد و رقم برای شما صحبت می‌کنم؛ فرض کنیم در کرمانشاه ۴۰۰ هزار خانواده وجود دارد، اگر هر خانواده به طور میانگین ماهیانه ۱۰۰ هزار تومان کتاب بخرد، گردش مالی حوزه چاپ و نشر ۴۰ میلیارد تومان است یعنی مبلغ ۴۰ واحد آپارتمان یک میلیاردی یا معادل این است که ۱۰ هزار نفر ماهیانه چهار میلیون تومان حقوق بگیرند.
اگر این گردش مالی در چاپ و نشر کرمانشاه باشد علاوه بر افزایش سطح علم، دانش و معلومات مردم، تحول عظیمی در اشتغال استان ایجاد می‌شود که نیاز بسیاری از جوانان امروز است که بیکار هستند.
باید برای مردم جا بیندازیم که مطالعه می‌تواند زندگی آنها را دگرگون کند تا با میل و رغبت کتاب بخرند و این مهم را باید رسانه‌ها، مطبوعات، هنرمندان، نخبگان و شاعران انجام دهند.
ایرنا: ملاک و معیار شما برای انتخاب کتابی که بخواهید ترجمه کنید چیست؟
مرادی: خیلی به من پیشنهاد شده که کتاب‌های مدیریت، موفقیت و روانشناسی را که خیلی هم پرفروش هستند ترجمه کنم اما به دلیل علاقه شخصی تاکنون سراغ کتابی غیر از ادبیات نرفتم.
کتاب‌های حوزه ادبیات هم باید به روز باشد و همچنین نویسنده رمان هم علاوه بر علم و دانش بالا و تخصص لازم در آن حوزه، از شهرت خوبی هم بین نویسندگان جهان برخوردار باشد.
ایرنا: آقای مرادی بهترین کتابی که ترجمه کردید و دوست داشتید کدامیک بوده است؟
مرادی: رمان «برخاسته» آخرین کتابی است که ترجمه کردم و حاصل همه تجربه‌های گذشته است؛ رمان روز آمریکاست و سعی کردم خیلی ساده و روان ترجمه کنم تا مخاطب بتواند ارتباط خوبی با آن برقرار کند.
این رمان شفقت و قساوت قلب را با هم مقایسه می‌کند و نقش اصلی این رمان هم قربانی وحشیگری و قساوت قلب شد.
ایرنا: از اینکه به خبرگزاری ایرنا تشریف آوردید از شما سپاسگزایم.
مرادی: من هم از خبرگزاری ایرنا سپاسگزارم که همیشه در انجام کارهای فرهنگی و هنری پیش قدم بوده و همراه جامعه فرهنگی و هنری کرمانشاه است.
