آب سد شیرین‌دره و کام گِل آلود بجنوردی‌ها

برخی ها از بجنوردی ها می گویند دیگر آن روزهایی که آب گوارای سد شیرین دره کام شهروندان را شیرین می کرد گذشت و این روزها هر بار که  شیر آب را باز می کنیم بوی بد و کدورت آب آزار دهنده است.  

مردم مناطق مختلف بجنورد گلایه های خود را در این مورد بارها به رسانه ها اعلام کرده اند و تنها جوابی که شنیده اند این است که آب بجنورد به لحاظ سلامت و بهداشت مشکلی ندارد و این ذائقه مردم است که آن ها را به سمت استفاده از آب تصفیه شده می کشاند.

مسوولان شرکت آب و فاضلاب  خراسان شمالی یکی از علل بد مزه و بد بو بودن آب آشامیدنی لوله کشی بجنورد را تغییر فصل و وارونگی آب اعلام کرده اند و این در حالی است که هنوز فصل سرد فرا نرسیده و تغییر دما به اندازه ای نیست که وارونگی آب را در پی داشته باشد.

 با نگاهی به ۲ دهه قبل می توان دریافت سنگینی و املاح آب بجنورد مشکلی قدیمی است و بجنوردی ها که سالها منتظر رسیدن آب سد شیرین دره بودند، این امید را داشتند که سرانجام می توانند آب گوارا بنوشند و زمانی که انتظارها به سر آمد مشخص شد، وضعیت آب این سد هم در مواقع خشکسالی چنگی به دل نمی زند.

آب دیگر گوارا نیست

مردم می گویند قصه بوی آب شرب هر سال تکرار می شود و هر سال هم همان بهانه ها و توجیهات همیشگی مطرح می شود.

یکی از شهروندان بجنوردی در این مورد به خبرنگار ایرنا می گوید: شیر آب که باز می شود به جای آب گوارا آب بد رنگ و بد بو جاری می شود که حتی پس از جوشاندن هم مزه آن از بین نمی رود.

حمیده عفتی می افزاید: آب گاهی بوی کپک می دهد و گاه بوی ماهی و این که مسوولان بگویند تقصیر از وارونگی و کم شدن آب سد است توجیه‌پذیر نیست و مردم خواهان رفع این مشکل هستند و باید یک بار برای همیشه این مشکل از بین برود.

وی با بیان این که در تمامی فصول سال آب بو می دهد می گوید: تغییر مزه و رنگ آب را نمی توان همیشه به وارونگی آب سد شیرین دره ربط داد.

وی خاطرنشان می کند: آب بجنورد بعد از اتصال به سد شیرین دره فقط چند سال گوارا شده بود و این روزها به حال قبل بازگشته است به طوری که تصور مردم از آب شیرین دره همین آبی است که انگار از داخل یک استخر پرورش ماهی به داخل لوله های سرازیر می شود.

وی می افزاید: گفته می شود آب چاه هایی که استفاده از آن مجاز نبوده  با آب سد مخلوط می شود تا جبران کم آبی شود و همین امر موجب بوی بد آب است.

یک شهروند دیگر بجنوردی نیز می گوید: شیر آب را که باز می‌کنیم  آب کدر داخل ظرف سرازیر می شود که حتی املاح داخل آن به راحتی دیده می شود.

وی می افزاید: تا به کی باید از آب تصفیه استفاده کنیم در حالی که گفته می شود آب سد شیرین دره گواراترین آب در منطقه است اما آن چه نصیب مردم شده است گل و لای این سد است.

یکی از شهروندان دیگر نیز می گوید: هر دوره قبوض آب بیشتر از  دوره قبل می شود و در عین حال اقساط شبکه فاضلاب نیز هزینه های مرتبط با آب را افزایش می دهد و این توقع زیادی نیست که از مسوولان بخواهیم مشکل بو و طمع بد آب را رفع کنند.

بهروز شریفی خاطرنشان می کند: از بس ظرف به دست در صف خرید آب از مراکز تصفیه ایستادیم خسته شده ایم و این امر هزینه های زیادی را هم به ما تحمیل میکند و از دیگر سو روز به روز نیز هم بطری های آب معدنی گران تر می شود و هم قیمت خرید آب تصفیه شده به طوری که هم اینک یک گالن ۲۰ لیتری آب پنج هزار تومان فروخته می شود در حالی که سال قبل نصف این قیمت بود.

یکی دیگر از شهروندان بجنوردی هم می گوید: آب به اندازه ای بدبو و بد مزه است که ترجیح می دهم  از چاه کشاورزی آب شرب برداشت کنم و از دیگر سو با توجه به سن و سالی که دارم برداشت آب از چاهی که در باغ داریم به مراتب راحت تر از خرید آب از مراکز تصفیه آب است.

احمد صانعی که حدود ۷۵ سال سن دارد می افزاید: آب حتی برای چای دم کردن نیز مناسب نیست و خوردن آن باعث سنگینی و نفخ می شود و بویژه برای ما سالمندان مناسب نیست.

آب خیلی سنگین یا خیلی سبک

کارشناسان می‌گویند سختی آب یکی از عوامل تاثیر گذار در گوارایی آب است که در اثر وجود املاح کلسیم و منیزیم در آب ایجاد می شود.

آنها معتقدند این عامل که به صورت ظاهری به جهت رسوب در کتری، سماور و تاسیسات قابل تشخیص است، حساسیت های زیادی در بین مردم ایجاد کرده است از جمله شایعاتی در خصوص بیماری های کلیوی و ایجاد سنگ کلیه که نتیجه آن استفاده از آب های بسته بندی شده و تصفیه خانگی است.

یک کارشناس  آزمایشگاه و کنترل کیفیت آب در این باره  می گوید: با توجه به میزان سختی، آب ها را به آب های سبک، نیمه سخت، سخت و بسیار سخت تقسیم می کنند.

ضحی علیمی می افزاید: حداکثر مطلوب سختی در آب ۲۰۰ میلی گرم در لیتر بر حسب کربنات کلسیم و حداکثر مجاز آن ۵۰۰ میلی گرم در لیتر بر حسب کربنات کلسیم است و در این مورد آب بجنورد را در رده آب سخت تقسیم بندی کرد.

 وی می گوید: آب سخت موجب از دست دادن طعم و مزه خوب چای و قهوه می شود و رسوب و جرم در کتری، ظروف، تاسیسات لوله های آب گرم و شوفاژ برجا می گذارد و حتی از قدرت پاک کنندگی مواد شوینده می کاهد.

علیمی خاطرنشان می کند: در عین حال که استفاده از آب لوله کشی بهتر از آب معدنی و آب تصفیه شده است اما لازم است آب لوله کشی به طور مرتب پایش شود تا رسوب املاح و باکتری ها آب را بد مزه نکند و ممکن است حتی آب بجنورد به علت فرسودگی شبکه توزیع بد بو و بد مزه شود.

وی می افزاید: بـه همـین دلیل یکی از وظـایف اصـلی مسـئولان تهیـه و توزیـع آب شرب، کنتـرل کیفیـت آن اسـت و برهمین اساس آب آشـامیدنی باید عـلاوه بـر اینکـه از نظـر ظـاهری شـفاف، زلال و عـاری از کدورت باشد، از نظر کیفیت شیمیایی و میکروبـی نیـز در حـد مطلـوبی باشـد.

کارشناس  آزمایشگاه و کنترل کیفیت آب می گوید: براساس استانداردهای ملی ایران حداکثر مطلوب سختی کل بر حسب کربنات کلسیم ۲۰۰ میلی گرم بر لیتر است اما بودن جامدات محلول آب نیز سبب ایجاد مزه شوری در آب می شود و بر همین اساس تمایل مصرف کنندگان را بـه مصرف چنین آب هایی کاهش می دهد.

پایش روزانه آب بجنورد

سرپرست مرکز بهداشت بجنورد نیز با تاکید بر این که کارشناسان بهداشتی آب آشامیدنی مرکز استان را روزانه پایش می کنند  اظهار می دارد: نمونه برداری از آب بجنورد در تمامی مناطق و محله های مختلف و حتی از شیرهای برداشت انجام می شود و تاکنون موردی که منجر به اخطار شود مشاهده نشده است.

ابراهیم بازخانه ای می افزاید: بوی بد و نامطبوع آب لوله کشی در بجنورد به علت کاهش بیش از حد ذخایر آب سد شیرین دره است و اگر بارش ها افزایش پیدا کند و سطح آب بالا بیاید می توان امیدوار بود بو ومزه آب بهتر شود.

وی با بیان این که سنگینی آب آشامیدنی باید زیر ۲۰۰ باشد می گوید: سختی آب بجنورد متعادل است درحالی که سختی آب تصفیه شده به زیر ۱۰۰ می رسد و برای آشامیدن مناسب نیست و فقط برای تهیه چای خوب است.

سیلاب و کدورت آب سد شیرین دره

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی در این مورد می گوید: آب آشامیدنی ۷۵ درصد از شهر بجنورد از سد شیرین دره تامین می شود و آب این سد از استاندارد های بهداشتی لازم برای آشامیدن برخوردار است.

وی با بیان این که شهرهای بزرگ استان از آب سد استفاده می کنند می گوید: استفاده از منابع آب های سطحی این مشکل را دارد که از عوامل مختلف تاثیر می پذیرد و فارغ از این که از کجا تامین می شود در هنگام اختلاف دمای تغییر فصول کیفیت آب تحت تاثیر اختلاف دما قرار می گیرد زیرا میزان تخلیه رسوبی که باید انجام شود به اندازه ای نیست که لایه های بی هوازی کف دریاچه شیرین دره را خارج کند و همین امر بر طعم و بو تاثیر می گذارد.

غلامحسن ساقی می افزاید:  سد شیرین دره در ابتدا با رویکرد تامین آب کشاورزی اجرا شد اما بعدها، تامین آب آشامیدن شهر بجنورد از این سد در دستور کار قرار گرفت و  در سال های ابتدایی، کیفیت آب سد مشکلی نداشت اما با مرور زمان که با ورود سیلاب، رسوب گذاری در مخزن سد زیاد شده، سطح گل و لای در این دریاچه بالا آمده و سطح برداشت آب به گل و لای نزدیک تر شده و مشکل تغییر کیفیت آب رخ داده است.

هزار وعده خوبان

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی می گوید: این مشکل تا مدتی دیگر رفع می شود و اقدامات دیگری مانند استفاده از کربن فعال نیز در حال اجراست.

این درحالی است که این مشکل حدود چهار ماه است که در آب شرب استان ایجاد شده و مردم همچنان از مزه بد و کدر بودن آب گلایه مندند.

ساقی به فرسودگی شبکه توزیع آب نیز اشاره می کند: فرسودگی شبکه ها هم می تواند سبب تغییر کیفیت آب شود و گاه زنگ زدگی لوله ها سبب می شود تا مواد حاصل از زنگ زدگی وارد آب شبکه شود و کیفیت آب را تحت شعاع قرار دهد اما در عین حال بازهم این امر سبب غیر بهداشتی بودن آب آشامیدنی مرکز استان نمی شود.

وی خاطرنشان می کند: آب آشامیدنی هیچ مشکلی به لحاظ استانداردها و بهداشت و سلامت ندارد و تانیمه آبان ماه دوباره به حالت قبلی باز می گردد.

هر جا مشکلی بود تست می شود

رییس اداره آب و فاضلاب بجنورد نیز با بیان این که آب آشامیدنی بجنورد هیچ مورد خاصی ندارد و علاوه بر بهداشتی بودن گوارا نیز است می گوید: آب شهر بجنورد مرتب پایش می شود و حتی شیرهای آب سطح شهر را نیز نمونه گیری و پایش می کنیم.

منصور درتومی می افزاید: هرروز  آب آشامیدنی در ۳۶ نقطه در شهر پایش می شود.

وی با اشاره به این که آب شهر از سد شیرین دره تامین می شود می گوید: آب سدنیز از آب سیلاب و باران تامین می شود و در زمان بارندگی آب هر چه را که در سرراهش باشد به داخل دریاچه می آورد و املاح نیز ته نشین می شود اما در هنگام تغییر فصول و زمانی که دما با تغییرات زیادی همراه است این امر موجب برخاستن رسوبات و وارونگی آب می شود که همین امر گل و لای را وارد شبکه توزیع می کند.

وی با بیان این که طرح آبگیر سد از محل تاج نیز در حال اجراست می گوید: آبی که به تصفیه خانه ها می رسد به لحاظ املاح تصفیه می شود و تصفیه خانه ها برای بو و طعم طراحی نشده اند و به هیمن علت امسال از روشی به نام کربن فعال استفاده می کنیم که بو و طعم را بگیرد.

وی در مورد عوارض بهداشتی این روش نیز خاطرنشان می کند: این روش برای سلامتی هیچ مشکلی به وجود نمی آورد و علاوه بر آن ۱۲ نقطه داخل شبکه توزیع آب را نیز شست وشو داده ایم و با توجه به این اقدامات بوی نامطبوع آب بسیار کم شده است.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی هم می گوید: حجم مخزن سد شیرین دره در حدود ۲۹ میلیون متر مکعب می باشد که نسبت به روز مشابه سال قبل ۳۹ درصد کاهش یافته است.

حمید واسطه می افزاید: در حال حاضر حدود ۴۷ درصد حجم مخازن سد شیرین دره پر استٰ، میزان حجم آب ورودی این سد نسبت به مقطع مشابه سال قبل بیش از ۳۳ درصد کاهش یافته است.

 معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی در خصوص دلایل ایجاد طعم و بوی بد آب شرب شهر بجنورد نیز می گوید: این موضوع در دست بررسی است که نتایج آن اعلام خواهد شد.

 سد شیرین دره بزرگترین سد خاکی در استان خراسان شمالی است که علاوه بر تامین آب اراضی کشاورزی پایین دست آب شرب شهر بجنورد مرکز این استان را نیز تامین می کند.

با وجود گفته های مسوولان در مورد اقدامات انجام شده هنوز هم در بسیاری از نقاط بجنورد بو و رنگ و مزه آب بهبود نیافته است و گویا اقداماتی که دراین باره انجام می شود کافی نیست.  

از دیگر سو چاه های آهکی اطراف شهر نیز که قبلا برای تامین آب بجنورد استفاه می شد به علت نفوذ نیترات پلمب شده است و باید دید طبق وعده مسوولان تا نیمه آبان ماه آیا بو و مزه آب خوب می شود.

شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی بیش از ۲۰۰ هزار مشترک آب در شهرها و ۱۲۱ هزار مشترک آب در روستاها دارد.  

شهر بجنورد مرکز استان خراسان شمالی با دارا بودن ۲۲۸ هزار و ۹۳۱ نفر جمعیت در شمالشرق کشور قرار دارد.