برج‌هایی در قزوین که پایانی برای کار آنها نیست

به گزارش ایرنا، بلندمرتبه سازی در قالب برج و آسمان خراش ها یکی از مظاهر رشد و توسعه جوامع بشری طی حدود ۲ قرن اخیر به حساب آمده که این مساله ابتدا از آمریکا آغاز و بعد از اروپا نیز شاهد رشد و گسترش آن در اقصی نقاط جهان بوده‌ایم.

وقوع این پدیده اما در کشور ما نیز از سابقه ای حدود ۸۰ ساله برخوردار بوده که ابتدای ساخت آن نیز با احداث برج های اداری و تجاری آغاز و در نهایت هم به بخش مسکونی ختم شد، اما علی رغم آنکه مردم کشور ما به لحاظ فرهنگی، زندگی در واحدهای یک طبقه را عرف جامعه خود محسوب می داشتند، طی یکی دو دهه اخیر رفته رفته و با بالا رفتن قیمت زمین، ناخواسته به زندگی در واحدهای بلند مرتبه گرایش پیدا کردند.

زندگی در بناهای بلند مرتبه و برج در قزوین اما از سابقه چندان طولانی برخودار نبوده و در واقع گسترش آن نیز به نوعی از ساخت مسکن مهر در این استان آغاز گشت و امروز نیز شاهد ادامه احداث برخی برج های مسکونی که هرچند سال هاست برخی از آنها نیمه کاره رها شده اند، هستیم.

اما باید توجه داشت که بعد از احداث هر بنایی، اعم از تک واحدی، چند واحدی و حتی برج ها، نیازمند پایان کار برای چنین مجموعه هایی هستیم که انجام این مساله به منزله مجوز لازم برای بهره برداری از آن است، با این حال متاسفانه با وجود بهره برداری از چندین برج تجاری و مسکونی در سطح استان قزوین، به دلیل برخی نواقص هنوز هیچ یک از آنها دارای پایان کار نیستند.

خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز قزوین (ایرنا) برای پیگیری این موضوع بر آن شد تا گفت و گویی را با "حامد عبدالرزاقی" رییس اداره توسعه مهندسی و نظارت بر مقررات ملی اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین داشته و علت این مساله را جویا شود. 

ایرنا: اصولا به چه نوع بنایی برج گفته می شود و تفاوت آن با ساختمان های معمولی چیست؟

اصطلاح برج به ساختمان های بلند مرتبه گفته می شود و در تعریف مقررات ملی ساختمان، به لحاظ فنی برای بناهای بلند مرتبه ای که ارتفاع آن از تراز زمین بیش از ۲۳ متر باشد، گفته می شود و از نظر فنی نیز مقررات ملی ساختمان ویژگی های خاصی را برای اینگونه بناها مورد توجه قرار داده تا ایمنی و آسایش را برای ساکنانش فراهم بیاورد.

برج ها شاخصه های مخصوص به خود را دارند که باید مورد توجه ویژه قرار بگیرند و به لحاظ سیما و منظر شهری نیز باید در تمامی جهات دارای نما بوده و به عنوان یک المان شهری که می توانند مطرح باشند، نقش ویژه ای در سیما و منظر شهر، به خصوص در دورنمایی که برای شهر ایجاد می شوند، دارند و همچنین به لحاظ مقرارات ملی ساختمان هم به عنوان یک بنای شاخص در نظر گرفته می شوند.

ایرنا: برای نمای برج ها نیز ضوابط خاصی مشخص شده است؟

 باید نمای برج ها در کمیته سیما و منظر شهری جهت تصویب و دریافت مجوزهای لازم، مطرح شود.

به لحاظ فنی نمای یک برج بعد از تصویب در کمیته سیما و منظر شهر باید دارای ویژگی های خاصی باشد، به خصوص مصالح به کارگرفته شده در نمای برج ها باید دارای چند خصیصه مهم باشد که مهمترین آن و از نظر پدافند غیرعامل، مقاوم بودن در برابر ریزش است، مثلا باید در هنگام زلزله دچار ریزش در معابر عمومی نشود، شیشه های به کار گرفته شده در نمای برج مقاوم در برابر ضربه باشد و در مجموع نیز از مصالح سبک در سازه آن استفاده شود.

ایرنا: سابقه ای از ساخت و گسترش برج های مسکونی، تجاری و اداری در استان قزوین ارایه فرمایید؟ 

احداث بلندمرتبه سازی یا همان برج، نیاز روز جامعه محسوب شده تا جایی که در تمامی نقاط جهان به جهت صرفه جویی در مصرف زمین و محدودیت اراضی، شهرها به سمت و سوی ساخت و ساز آن رفته اند تا بتوانند مشکلات موجود را با احداث بنا در ارتفاع حل و فصل کنند.

سابقه این موضوع در استانی مانند قزوین به ۲ دهه گذشته باز می گردد تا جایی که هم اکنون برخی از آنها مورد بهره برداری نیز قرار گرفته اند، به خصوص تعدادی از آنها را در ناحیه شهری مهرگان و در قالب مسکن مهر مشاهده می کنیم و در داخل شهر قزوین هم عموما برج های موجود علاوه بر مسکونی، تجاری و اداری می باشند که از آنها استفاده هم می شود.

ایرنا: توضیحی در خصوص مراحل ساخت یک برج ارایه کرده و دستگاه های متولی در این حوزه را نیز نام ببرید؟

در رابطه با ساخت یک برج فرآیندهای قانونی وجود دارد و اینکه برای صدور پروانه ساختمانی آن باید مجوزهای مربوط به شهرسازی، ترافیک و موضوعات اجتماعی آن ابتدا در کمیسیون ماده پنج مطرح و صادر شود.

بعد از صدور و کسب مجوزهای لازم از کمیسیون ماده پنج، به لحاظ فنی نیز طراحی های لازم صورت می گیرد و پس از تاییدیه سازمان نظام مهندسی ساختمان، پروانه ساختمانی صادر می شود.

پس از مراحل یاد شده شاهد روند ساخت و ساز برج با نظارت مهندسان ناظر خواهیم بود اما باید اشاره کنیم که در ادامه نیز مجوزهای مربوط به استاندارد آسانسورها از سوی ادامه کل استاندارد و سامانه حریق از سوی سازمان آتش نشانی باید اخذ شود و در نهایت هم کارهای منجر شده به نحو احسن به صدور گواهی پایان کار ختم خواهد شد.

ایرنا: آیا مکان یابی برای احداث بلند مرتبه ها در شهری مانند قزوین براساس نظریه طراحی رشد هوشمند صورت گرفته یا خیر؟ 

باید به این موضوع توجه داشت که امروزه سیاست های اعمال شده در حوزه شهرنشینی و ساخت و ساز از الگوی رشد افقی به سمت رشد هوشمند تغییر یافته تا جایی که استفاده حداکثری از فضاهای محدود مورد توجه مدیریت شهرها قرار گرفته است.

برای انجام این موضوع پارامترهای مختلفی وجود دارد که علاوه بر مطرح شدن آن در کمیسیون ماده پنج و موضوعات آن در بخش‌های مختلف، آن چیزی که مورد توجه کارشناسان در این حوزه قرار می گیرد مکان یابی های درست احداث برج ها از نظر شهرسازی است که انجام این مساله برای شهری مانند قزوین در گذشته به نحو مطلوبی صورت نگرفته و متاسفانه هم اکنون نیز شاهد بهره برداری تعدادی از آنها هستیم.

در حوزه تخلف ساخت و ساز نیز اکثر برج های موجود با تخلفاتی همراه هستند و هرچند این شرایط در قزوین نسبت به بسیاری از شهرهای کشور مناسب تر است اما در ساختمان های بلند مرتبه، به خصوص در برج ها توقع این است که کارها از پیش تعیین شده باشد و تخلفی را در این نوع بناها شاهد نباشیم.

متاسفانه در حوزه تخلفات ساختمانی (برج ها) شاهد بروز چنین اتفاقاتی هستیم و بیشتر تخلفات صورت گرفته از جنس تغییر کاربری بوده تا جایی که برخی فضاها مانند پارکینگ به فضای تجاری تغییر هویت داده شده اند و این در حالی است که وقوع تخلفات این چنینی به لحاظ فنی نیز آسیب هایی را به برج ها وارد می آورد.

ایرنا: در برج های قزوین مسایل مربوط به طراحی، نظارت و مسایل مربوط به مقررات ملی ساختمان مورد رعایت قرار گرفته است یا خیر؟

۲۲ مبحث در مقررات ملی ساختمان وجود دارد که برای بهره برداران، ایمنی بنا، آرامش، صرفه اقتصادی، بهداشت و موضوعات این چنینی را مورد تاکید قرار داده است.

امروز که به برج های ساخته شده نگاه می کنیم، حتی برج هایی که در حال ساخت بوده و مورد بازدید سرزده کارشناسان ما قرار می گیرند متاسفانه شاهدیم برخی موارد از مقررات ملی در آنها مورد رعایت قرار نمی گیرند که کارشناسان ما پیگیری چنینی موضوعاتی را در ادامه تا برطرف شدن آن ادامه می دهند.

باید یادآور شد مهم ترین مشکلاتی که در برج های قزوین وجود دارد و همین دلایل نیز منجر به عدم صدور پایان کار برای آنان شده، موضوعات مبحث سوم مقررات ملی ساختمان است، به عنوان مثال مقاومت بنا در برابر حریق یکی از این موارد است.

 مهمترین موضوعی که به طور معمول برج ها را تهدید می کند، بحث آتش سوزی است که بیشترین آسیب ها را به ساختمان های بلند مرتبه در جهان و حتی کشور ما وارد آورده تا جایی که حتی زلزله خیلی کمتر به این نوع بناها آسیب وارد آورده است.

یکی از موضوعات مهم در بحث آتش سوزی در برج آن است که حتما تمامی فضای واحدهای اداری، مسکونی و تجاری باید حداقل به ۲ راه خروجی مجزا از هم دسترسی داشته باشند تا هنگام حادثه این اطمینان وجود داشته باشد که ساکنان آن بتوانند از مسیر جایگزین از ساختمان خارج شوند.

متاسفانه شاهد آن هستیم که در بسیاری از برج های موجود قزوین، علی رغم آنکه در نقشه های اولیه فضاهای موجود برای این کار در نظر گرفته شده اما در روند ساخت برج و با انجام تخلفات ساختمانی، بخشی از این مسیرها مسدود شده و برای واحدها، دیگر آن ۲ راه خروج اضطراری وجود ندارد که این مساله از دیدگاه مقررات ملی ساختمان ضعف بزرگی محسوب می شود.

پدافند غیرعامل موضوع بعدی در ایجاد امنیت برج ها است، همانگونه که گفتیم مصالح به کار گرفته شده در نمای برج ها باید طوری باشد که در برابر ریزش مقاوم باشند اما متاسفانه در بازدیدهای به عمل آمده برخی از بناها فاقد این موضوع بوده تا جایی که هنگام وقوع حادثه ای مانند زلزله این مساله می تواند برای معابر عمومی مشکل ساز باشد. 

در حوزه اطفای حریق، همانطور که مقررات ملی ساختمان تاکید دارد، ساختمان هایی با ارتفاع ۲۳ متر به بالاتر باید دارای دستگاه های خودکار در خصوص اعلام و اطفای حریق داشته باشند.

در حادثه آتش سوزی ساختمان پلاسکو تهران ما مشاهده بودیم که تجهیزات و امکانات سازمان آتش نشانی برای اطفای آن محدود بود و امکان اطفای حریق در آن ارتفاع نیز امکانش نبود، به همین جهت این نوع ساختمان ها باید تجهیزات ویژه خود را داشته باشند .

البته برخی برج های قزوین دارای این نوع تجهیزات هستند اما تاییدیه های لازم را از دستگاه ذیربط خود دریافت نکرده اند.

موضوع بعدی، آسانسورها هستند که متاسفانه تعدادی از برج های مورد بهره برداری شده در قزوین فاقد تاییدیه های لازم از اداره کل استاندارد می باشند. 

ایرنا: پایان کار به منزله مجوز بهره برداری از یک بنا است، با توجه به اهمیت موضوع، آیا برج های مورد بهره برداری شده در قزوین دارای این مجوز هستند؟

همانطور که پیش از این گفتیم، داشتن پایان کار برای بناهای بلند مرتبه و برج ها اهمیت خاص و ویژه خود را دارد اما متاسفانه تعدادی از ساختمان های بلند مرتبه و برج ها در قزوین بدون داشتن این مجوز و تنها با داشتن امکاناتی نظیر آب، برق و گاز در حال بهره برداری هستند، علاوه بر این مساله ما امروز شاهد نقل و انتقال و خرید و فروش بدون مشکل واحدهای آنها نیز هستیم. 

ساکنان این برج ها باید برای دریافت پروانه پایان کار پیگیری های لازم را انجام دهند.

البته اراده لازم برای دریافت پروانه پایان کار در برخی از برج های مسکونی که در گذشته و در قالب تعاونی ساخته شده و در حال حاضر نیز فاقد هیات مدیره هستند، وجود ندارد، هرچند جلساتی در این رابطه برگزار شده و این مساله از سوی دادگستری نیز پیگیری می شود تا با اعمال برخی محدودیت ها از جمله نقل و انتقال واحدها و همچنین موضوع انشعابات آنها، مالکان یا مدیریت مجموعه را وادار کند تا با رفع نواقص موجود، پایان کار خود را اخذ کنند.

علاوه بر دستگاه قضایی، شهرداری ها با توجه به مسوولیت های قانونی و دستگاه های خدمات رسان از جمله برق، آب، گاز و دستگاه هایی همچون اداره کل استاندارد می توانند با نظارت های خود و پافشاری به اجرای ضوابط در دریافت پروانه پایان کار برج ها و ساختمان های بلندمرتبه مفید واقع شوند.

ایرنا: و سخن آخر؟

موضوع پایان کار بناهای بلند مرتبه مانند برج باید جزو مطالبات مهم ساکنان بهره بردار آن باشد و آنان در واقع باید مطالبه گران نخست باشند و مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد که غالبا نیز قابل حل و فصل بوده و حاد هم نیستند، با انجام برخی اصلاحات و پرداخت هزینه ها در جهت رفع نواقص قابل رفع است.

به هر حال انجام این کار در نهایت به نفع بهره برداران چنین مجموعه هایی است که از آن استفاده می کنند و ضریب ایمنی و امنیت را در این سازه ها افزایش می دهد.