"نمدمالی" یکی از دیرینه‌ترین هنرهای صنایع دستی است که از قرن‌های متمادی و چه‌بسا از بدو شکل‌گیری زندگی اجتماعی انسان‌ها به وجود آمده است.
در همین راستا با توجه به فراوانی مواد اولیه و پی‌بردن به خاصیت پشم، هنرصنعت "نمدمالی" شکل گرفت و تا به امروز نیز ادامه دارد.
چهارمحال و بختیاری که به لحاظ ارتفاع به "بام ایران" شهرت یافته است در بخش دامداری و دامپروری در کنار سایر حوزه‌های دیگر مانند کشاورزی ظرفیت، پتانسیل و قابلیت بسیار مطلوبی دارد و به همین لحاظ تولیدات دامی از جمله پشم یکی از مهمترین و اصلی‌ترین مواد اولیه در این استان به شمار می‌رود.
در همین راستا نمدمالی در چهارمحال و بختیاری و به خصوص شهرهای شهرکرد و بروجن رونق خاصی در این استان دارد.
براساس نظر و عقیده کارشناسان حوزه صنایع دستی، با توجه به پتانسیل بسیار بالا و تنوع انواع "نمد" تولیدی در چهارمحال و بختیاری به خصوص شهرهای شهرکرد و بروجن ظرفیت جهانی شدن در حوزه تولید این هنرصنعت را دارد.
به همین منظور مراحل تبدیل شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری به عنوان "شهر جهانی" نمد انجام شده و در حال پیگیری است.
نمدمالی چهارمحال و بختیاری از شهرت خاصی برخوردار است
کارشناس توسعه و ترویج بازرگانی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری در خصوص روش‌های تولید هنرصنعت نمدمالی در این استان گفت: تولید نمد در استان ۸ مرحله دارد و در این ۸ مرحله تولیدکنندگان نمد بیشترین تلاش را برای حفظ اصالت آن انجام می‌دهند.
جهانبخش ترکی هرچگانی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: پس از آن که عشایر گوسفندان خود را در خرداد هر سال از قشلاق به ییلاق میآورند، پشم گوسفندان را در آب‌های جاری شست‌وشو می‌دهند که در اصطلاح محلی به آن "گرده‌شور" می‌گویند.
وی افزود: سپس در مراسمی خاص پشم گوسفندان را به‌وسیله قیچی مخصوصی به نام "چره" می‌چینند و پشم هر گوسفند را جداگانه بسته‌بندی می‌کنند.
ترکی هرچگانی تصریح کرد: پس از چیدن پشم‌ها و جداسازی آن‌ها از نظر رنگ‌بندی و کیفیت، صنعت‌گران "نمدمال" که بیشتر به‌صورت سنتی در مجاورت عشایر هستند، پشم مورد نیاز را خریداری و به محل کار خود منتقل می‌کنند.
وی مرحله نخست پشم را "حلاجی" نام برد و یادآور شد: در گذشته "حلاجی" به‌وسیله کمان‌های دستی این کار صورت می‌گرفت که در یکی دو دهه اخیر "حلاجی" به‌وسیله دستگاه انجام می‌شود.
کارشناس توسعه و ترویج بازرگانی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: سپس براساس نوع نمدی که می‌خواهند مالش دهند، قالب آن را پهن می‌کنند که به طور معمول قالب یک تکه حصیر است.
وی گفت: پس از این کار به‌وسیله ابزار ساده‌ای به نام "پنجی یا پنجک" الیاف پشم حلاجی شده را تا ارتفاع ۶۰ سانتیمتر بر روی قالب به‌صورت یکنواخت می‌ریزند و به اصطلاح محلی پشم را بر روی قالب به‌شکل پُف یا پُفکی درآورده که بعد از این عمل با همان وسیله "پنجی یا پنجک" بر روی پشم پُف شده فشار می‌دهند تا کمی از حجم آن کاسته شود.
ترکی هرچگانی تاکید کرد: در مرحله دوم بر روی پشم‌های ریخته شده در قالب به‌صورت یکنواخت "آب داغ" می‌ریزند که این عمل پشم را سنگین کرده و در همان مرحله الیاف پشم به یکدیگر زنجیر می‌شوند.
وی افزود: در مرحله سوم قالب را به‌صورت لوله می‌پیچند، دور آن را با طناب می‌بندند و حدود ۲۰ دقیقه تحت فشار چند کارگر با دست پا به آن ضربه می‌زنند تا الیاف پشم بهم فشرده و نسج‌گونه شود که به این مرحله "خامه" می‌گویند.
کارشناس توسعه و ترویج بازرگانی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: در مرحله چهارم قالب را باز کرده و لبه‌های نمد را روی خود برگردان می زنند و مقدار کمی پشم حلاجی شده در آن اضافه می‌کنند و بر روی سطح کار مخلوطی از آب و صابون پخته شده (صابون معروف به پی) می‌ریزند و دوباره قالب را بسته و مالش می‌دهند.
وی یادآور شد: در مرحله پنجم قالب را باز کرده و نوبت گذاردن نقش و طرح بر روی نمد شده که به ۲ طریق انجام می‌شود.
ترکی هرچگانی اظهار داشت: در این مرحله قبل از ریختن پشم بر روی قالب نقش ترسیم و طراحی می‌شود و بعد روی آن به هم می‌چسبند.
وی گفت: در نمد قالب کرده، نقش از قبل ساخته و تهیه می‌کنند و بر روی آن می‌گذارند و به‌وسیله محلول آب گرم و صابون با فشار و مالش دادن، طرح و نقش را بر روی نمد چسبانده و بعد نمد را لوله کرده و مالش می‌دهند.
کارشناس توسعه و ترویج بازرگانی معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: در مرحله ششم دوباره نمد را به صورت لوله دراورده و به مدت ۱.۵ تا ۲ ساعت مالش و ورز می‌دهند و هنگام انجام مالش نسبت به صاف کردن و قرینه‌کردن طرح و نقش اقدام می‌کنند.
وی افزود: در مرحله هفتم پس از انجام کار مالش، ابتدا نسبت به صاف کردن ابعاد "نمد"، رفع کجی‌ها و برطرف کردن اختلاف سطح احتمالی و پرزسوزی و اصلاح آن اقدام می‌شود.
ترکی هرچگانی تصریح کرد: در مرحله هشتم نمد آماده شده با آب ولرم شست‌وشو، سپس در آفتاب مستقیم خشک و آماده عرضه به بازار می‌شود.
وی یادآور شد: امروزه صنعت به کمک "نمدمالی" آمده و ابزاری مانند ماشین‌برقی "حلاجی" به‌جای "کمان دستی" و ضربه‌زدن برقی ۲۰ درصد کار تولید "نمد" را انجام می‌دهد.
ترکی هرچگانی اظهار داشت: متاسفانه به علت زحمات طاقت‌فرسا، داشتن فیزیک بدنی خشن و سخت برای انجام "نمدمالی" و نداشتن درآمد کافی امکان حضور جوانان در این رشته فراهم نیست.
چهارمحال و بختیاری ۵۰۰ هنرمند "نمدمال" دارد
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری نیز نمدمالی را یکی از مهمترین و برجسته‌ترین هنرصنعت‌ها در این استان دانست و گفت: هم‌اینک ۵۰۰ هنرمند نمدمال در ۱۵ کارگاه بزرگ تولیدی استان فعالیت می‌کنند.
مهرداد رییسی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: از این تعداد ۴۰۰ نفر در شهرکرد و ۱۰۰ نفر در بروجن به "نمدمالی" مشغول هستند.
وی افزود: تاکنون ۲۵۰ فقره مجوز صنایع دستی در رشته نمد صادر شده است و ۴ شرکت فعال در تولید و صادرات این هنرصنعت در چهارمحال و بختیاری فعالیت می‌کنند.
رییسی تصریح کرد: نمدمالی چهارمحال و بختیاری در خرداد ۱۳۹۰ نمدمالی به عنوان میراث ناملموس ملی به ثبت رسید.
وی یادآور شد: با توجه به کاربرد زیاد نمد، قابلیت استفاده از تولیدات مرتبط با این هنرصنعت در صنایع گردشگری، خودروسازی، دفاع و ورزش نیز وجود دارد.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری اظهار داشت: تولید محصولات نمدی در این استان به ۲ روش سنتی و نوین صورت می‌گیرد.
وی گفت: امروزه در بخش تولید نمدهای نوین به علت نوآوری و کاربردهای مختلف افزون‌بر ۴۰ نوع محصول نمدی در چهارمحال و بختیاری تولید و روانه بازارهای مصرف داخلی و خارجی می‌شود.
رییسی تاکید کرد: سالانه ۴۰ تن انواع محصولات نمدی در چهارمحال و بختیاری تولید می‌شود که قابلیت افزایش تا ۵۰ تن را دارد.
وی افزود: در سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۶ حدود یک میلیون و ۲۵۰ هزار دلار محصولات نمدی از چهارمحال و بختیاری به خارج از کشور صادر شد و این نشان می‌دهد این محصول می‌تواند یکی از مهمترین کالاهای صادراتی استان باشد.
نمد شهرکرد به دنیا معرفی می‌شود
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری نیز گفت: معرفی و عرضه نمد شهرکرد به نقاط مختلف کشور و دنیا در دستور کار این اداره کل قرار دارد.
مهرداد جوادی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تصریح کرد: معرفی شهرکرد به عنوان " شهر ملی نمد" با نماد "نمد" و بهسازی "کوی‌نمدمالان" ضرورت دارد.
وی یادآور شد: پیوستن لکه‌های فرهنگی شهرکرد در محله‌های هدف براساس طرح جامع و تفضیلی شهرداری با بهره‌مندی از طرح بازآفرینی شهری باعث رونق و تحول در حوزه نمدمالی می‌شود.
جوادی اظهار داشت: راه‌اندازی "گذر صنایع دستی" در شهرکرد حدفاصل میدان فردوسی تا میدان ابوعلی سینا از مهمترین نیازهای استان به عنوان مرکز اصلی تولید "نمد" در کشور به شمار می‌رود.
وی گفت: احیا و تقویت کارگاه‌های سنتی واقع در "کوی نمدمالان" شهرکرد و همچنین راه‌اندازی بازارچه صنایع دستی چهارمحال و بختیاری حدفاصل میدان فردوسی تا میدان ابوعلی سینا جزو برنامه‌های در دست پیگیری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چهارمحال و بختیاری قرار دارد.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری افزون‌بر ۱۲ هزار هنرمند صنایع دستی دارد که از این تعداد ۳ تا ۶ هزار نفر در فصل‌های مخلتف سال فعالیت می‌کنند.
از مجموع فعالان صنایع دستی در چهارمحال و بختیاری ۵۰۰ نفر در رشته "نمدمالی" شهرهای شهرکرد و بروجن مشغول به فعلایت هستند.
هم‌اکنون ۵۲ رشته صنایع دستی شهری، روستایی و عشایری در چهارمحال و بختیاری وجود دارد.
بافته‌های داری مانند فرش‌بافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی و قالی‌بافی، چوخابافی، نمدمالی، کلاه‌مالی، گیوه دوزی، سرمه‌دوزی، منبت‌کاری، سفال‌گری، خورجین‌بافی، بافت سیاه چادر، قفل‌سازی، حجاری، گره‌چینی، احجام فلزی خاتم و مشتقات آن‌ها از مهمترین صنایع دستی شهری، روستایی و عشایری چهارمحال و بختیاری به شمار می‌رود.
برخی تولیدکنندگان نمد چهارمحال و بختیاری تحصیلات دانشگاهی در رشته‌های طراحی و صنایع دستی و برخی نیز تحصیلات غیرمرتبط دارند.
با توجه به بررسی‌های علمی صورت گرفته، محصولات "نمدی" علاوه بر هنر دستی دارای ویژگی‌های خاص است.
نظر شما