سرمایه یک شاعر چیست؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا سیدحکیم بینش در مراسم رونمایی از کتاب دیدار نخستین اثر زهرا محدثی خراسانی گفت: در مجموعه اشعار خانم محدثی خراسانی با یک شاعر متعهد و مردمی رو به رو هستیم. تعهد به نظر من سرمایه بزرگی است که بسیاری از شاعران ما یا از اول نداشته اند و یا به مرور با حوادث و اتفاقاتی که پیش می آید و تز روشنفکری که می گیرند، آن را از دست داده اند اما با مرور مجموعه اشعار نخستین دیدار ما با یک شاعر متعهدی مواجه هستیم که درد و رنج مردم را هم حس می کند.

وی افزود: یکی از قالب هایی که پس از تولد کمی با کم اقبالی رو به رو شده، قالب نیمایی است. اخوان ثالث این قالب را به اوج خود رساند و پس از انقلاب شاعرانی مثل سیدحسن حسینی و قیصر امین پور اشعار فاخر و خوبی در این قالب ارائه کردند و البته از کارهای زیبای مرتضی امیری اسفندقه و علی داودی هم باید یاد کنیم. با این وجود این قالب بین شاعران و به ویژه جوانان مهجور افتاده و آنگونه که به غزل و یا شعر سپید توجه دارند، به آن توجهی نمی کنند و بسیاری از شاعران بزرگ ما این قالب و لذت سرایش در آن را تجربه نکرده اند.

این شاعر افغانستانی ادامه داد: مجموعه شعر نخستین دیدار از این لحاظ که در قالب نیمایی است، حائز اهمیت است و از این که ایشان این قالب را بر خلاف بسیاری از شاعران دیگر انتخاب کرده اند، نشان از توجه ایشان به ظرفیت های این قالب است. آنچه که در این اثر، برجسته است، یکی خود قالب است که اشاره کردم و دیگری سلامت زبان در عین حالی که روان است؛ زبان مخاطب را به چالش نمی کشاند بلکه اشعار ترانه وار بر زبان مخاطب جاری می شود و دوست دارد، شعر با آهنگی که دارد همچنان ادامه پیدا کند.

وی افزود: تنوع مضامین این مجموعه نیز در خور توجه است. کمتر شاعری را سراغ داریم که این همه مضامین عرفانی، عاشقانه و اجتماعی را در یک مجموعه گنجانده باشد. اهمیت قالب نیمایی هم در این است که موضوعات اجتماعی، بیشتر خود را نشان می دهد. در این مجموعه هم ما اشعار اجتماعی بسیار فاخری را می خوانیم.

محدثی خراسانی در مرز نوسرایی گام برمی دارد

رضا اسماعیلی شاعر و منتقد ادبی گفت: خانم محدثی خراسانی از بانوان شاعری است که با وجود احاطه و اشراف به ظرایف و دقایق شعر کلاسیک، در مرز نوسرایی گام بر می دارد و به طرز نیمایی شعر می گوید. البته این گفته به معنای چشم پوشی و رویگردانی وی از قالب های کلاسیک نیست. موید این نکته، اشعاری است که از وی در قالب های کلاسیک خوانده ایم اما دیدار نخستین، مجموعه ای یک دست از نیمایی سروده های این شاعر است و اهل فن به خوبی می دانند که نوسرایی به معنی واقعی کلمه، بسیار دشوارتر از کهن سرایی است. از همین رو از میان هزاران هزار دفتر شعری که هر سال با پیشانی نوشت شعر نو، منتشر می شوند، تنها تعداد انگشت شماری از مرز توفیق می گذرند و در ذهن و زبان روزگار رنگ ماندگاری می گیرند.

وی افزود: خانم محدثی نیز به تجربه دریافته است شاعری که برای بیان اندیشه ها و عواطف خود قالب های کلاسیک و سنتی را انتخاب می کند، به صورت ناخودآگاه ذهن و زبانش به سمت استفاده از تعابیر و ترکیبات سنتی کشیده می شود اما طبع آزمایی در قالب های نو، به مثابه تنفس در هوایی تازه است که منجر به بروز و ظهور خلاقیت و نوآوری می شود.

اسماعیلی ادامه داد: ما در قالب های نو با زبان، در هیئتی جدید ملاقات می کنیم. در شعر نو، ترکیبات و تعابیر به روزتری به دیدار ما می آیند. در نتیجه محصول کار ما، تولد شعری دیگرگون و به دقیقه اکنون است. مخاطب نیز هنگام خوانش شعر، به خوبی این دقیقه را در می یابد که لحن و لهجه شعر امروزی است. در شعر کلاسیک اما، از آنجا که رهایی از زبان سالاری، امری دشوار است. اگر شاعر از نگاه نو و درک و دریافت هستی شناسانه برخوردار نباشد، به ناگزیر در دامچاله کلیشه های سنتی سقوط می کند و از دایره خلاقیت و نوآوری به دور می افتد.

نخستین دیدار یک مجموعه معنوی و توحیدی است

این منتقد ادبی افزود: مجموعه شعر دیدار نخستین از دو منظر، مجموعه ای ممتاز و قابل تامل است. اول به اعتبار آن که دفتری مستقل از نیمایی سروده های شاعر است و دوم از آن جهت که مجموعه ای معنوی و توحیدی است. ما در این مجموعه به زمزمه نیایش واره هایی روشن و زلال می نشینیم. شعرهای این دفتر، به پرندگان سپیدبال تسبیح گویی می مانند که چشمان ما را به آسمان و معصومیت فرشتگان فرا می خوانند.

وی اضافه کرد: نزدیکی لحن و لهجه شعرها به طبیعت صمیمی زبان از دیگر ویژگی های این مجموعه است. شعرهای این دفتر در نهایت صمیمت و سادگی سروده شده اند و به راحتی با خواننده ارتباط برقرار می کنند. شاعر در این مجموعه آنچنان نرم و آهسته قدم بر می دارد که شما در خوانش شعرها با هیچ گونه سختی و زمختی روبرو نمی شوید. زیرا وی در این مجموعه فارغ از زبان آوری و صنعت گری و صرفا به دنبال روایتی صادقانه و مومنانه از اندیشه های معنوی خویش است.

اشعار پاک و هوشمندانه ای که خواننده را درگیر زیبایی‌ها می‌کند

سید مسعود علوی تبار شاعر و فعال فرهنگی؛ با بیان اینکه مجموعه شعر دیدار نخستین به همت انتشارات موسسه فرهنگی هنری شاعران پارسی‌زبان در ۱۰۴ صفحه مشتمل بر ۴۸ اثر در قالب نیمایی با موضوعات عرفانی، عاشقانه و مذهبی به چاپ رسیده است.

وی افزود: نیما یوشیج از قالب سنتی به نیمه سنتی و از آنجا با تحولی بزرگ در فرم (شکل) و محتوای شعر کلاسیک، به سبک جدیدی از شعر در ادب پارسی، به نام شعر نیمایی دست می یابد. البته در قالب نو، وزن را کنار نمی گذارد و با اعمال عدم تساوی طولی وزن در مصرع‌ها، تنها پیش فرض های ثابت وزن های یکنواخت مصرع های موجود در قالب کلاسیک را در ذهن خواننده دگرگون می سازد.

علوی تبار اضافه کرد: در مجموعه دیدار نخستین که با سبک نو سروده شده، با اشعار شاعری متعهد و مسئولیت پذیر مواجه هستیم که با مضامین و مفاهیمی از قبیل نجواهای عاشقانه با معشوق، امید، شور زندگی، از خود گذشتگی های عاشقانه، تراوشات ذهنی و باطنی خود را بر صفحات کاغذ ماندگار کرده است. این اشعار در زمره اشعار پاک، زلال و هوشمندانه ای هستند که به رغم عمق عاشقانه و عارفانه بسیاری که دارند، زلال و زود یاب اند، به گونه ای که اندیشه و طبع خواننده را به سرعت درگیر ظرافت ها و زیبایی های خود می کنند.

شاعری که در عبور از پدیده های طبیعت مفهوم عشق را معنا می کند

زیبا فلاحی شاعر و پژوهشگر گفت: صد سال از سرایش افسانه نیما می گذرد . در دورانی که شعر ترجمه بتدریج از تکاپو افتاده است، سبب بسی خرسندی است که شاعران ساختارگرای فارسی به میراث ادبی و نو آوری های مدرن نیما پایبندند و در شعر آیینی معاصر به فرم پدر شعر نوی ایران روی می آورند. خانم محدثی از جمله شاعران نوسرای آیینی ست که قالب نیمایی را به عنوان حد فاصل شعر کلاسیک و شعر سپید با همان قافیه و روح موسیقی در یکی دو مجموعه شعر خود به کار گرفته است.

وی افزود: زهرا محدثی یک معلم شاعر است و مثل نیما در عبور از پدیده های طبیعت مفهوم عشق را معنا می کند. «گاه می شود پیچکی/درس دوستی به ما می دهد/ من دیده ام/پیچکی غریب را که سالها/ دستهای خسته اش/ رو به سوی آسمان بلند بود/ او به آسمان علاقمند بود.»

فلاحی ادامه داد: در شعر خانم محدثی سادگی و صداقت؛ زبان وضعیت حال عبور از خیابان زمان با همان حزن و راز بزرگ (نقطه عطف بالندگی از رخداد نخستین دیدار) فراوان دیده می شود. در شعر خانم محدثی تصویر ؛حرکت و شکفتگی مفهوم در هم آغوشی با طبیعت به روشنی و شفافیت می توان مشاهده نمود «چشمه بود/ از فرو شکستن و سکون ؛ دل شکسته بود/ از خودش گذشت/ تا فرازهای دور دست دشت/ بعد از آن رود شد .»

این پژوهشگر ادبی افزود: شعر خانم محدثی، شکوه شعر بالینی زنان یکتاپرست معاصر است که در طوفان و تپش حادثه ها به پویش فرم و محتوا متعهد مانده است. شاعر پس از انقلاب اسلامی؛ علاوه بر نو گرایی فرم، به دگرگشت زندگی فرهنگی دختران در مقطع تاریخی و تقدیر گرایی سبک کهن زندگی، دقت در فرا رسیدن موعود (محمد امین صلی الله علیه و آله) در مرحله یکتاپرستی توجه عمیق دارد.

مجموعه اشعار دیدار نخستین اثر زهرا محدثی خراسانی به همت گروه بین المللی هندیران، شامگاه جمعه ۲۶ خرداد به صورت وییناری با حضور جمعی از شاعران و هنرمندانی همچون علیرضا قزوه، مسعود ربانی، مصطفی محدثی خراسانی، عزیز آذین فرد، محمد علی یوسفی، سید مهدی بنی هاشمی لنگرودی، نغمه مستشار نظامی، فاطمه ناظری، نازنین فاطمه صادقی، مریم بشر دوست،سارا عبدالهی فر، مهسا ایمانی، صبا فیروزی و زیبا فلاحی حضور داشتند.

نمونه ای از نیمایی سروده های دیدار نخستین از زهرا محدثی خراسانی :

دل، این عز یز، جسم و جان، ر وزهای سخت را، پشت سر گذاشت، تا که دل شد و شکفت، تا خدا از آن برای ما، در کتاب خویش قصه گفت، در ابتدا توان نداشت، جان نداشت، جلوه های ناب و مهربان نداشت، دل در ابتدا، خا ک بود، تا خدا، کیمیای عشق را به دل سپرد، چشمه های سرد و تیره زمین، از غبار پا ک شد، بعد از آن، خانه دل من و تو و همه، قله های تابنا ک شد، حاصل گذشتن از مسیرهای سخت، حاصل شکست و آهِ مهبم است دل، حاصل غم است دل.