نسخه بریکس برای اصلاح نظام بین‌الملل/‌ از حل مناقشه اوکراین تا محکومیت اسرائیل

به گزارش بامداد سه‌شنبه ایرنا، علی باقری سرپرست وزارت امور خارجه ایران و دیپلمات‌های ارشد دیگر کشورهای عضو بریکس در این نشست حضور داشتند. بنا بر اعلام وزارت امور خارجه روسیه،‌ آنان بیانیه‌ای را بررسی و تصویب کردند که پیش از آن، شرپاها (فرستادگان ویژه ملی) کشورهای عضو این گروه طی سه روز قبل درباره آن تبادل نظر کرده بودند.

تسلیت مجدد به ایران
در یکی از بندهای این بیانیه آمده است: وزیران امور خارجه بریکس به مردم و دولت جمهوری اسلامی ایران تسلیت عمیق و صمیمانه ای در رابطه با درگذشت غم انگیز آیت‌الله رئیسی رئیس جمهور ایران، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه و دیگر همراهان در سانحه هوایی ابراز کردند. روز نخست این اجلاس با ادای احترام دیپلمات‌های حاضر به رئیس‌جمهور شهید ایران آغاز شده بود.

تأکید بر احترام و درک متقابل
وزیران امور خارجه/ روابط بین‌الملل کشورهای عضو گروه بریکس در این بیانیه با اشاره به بررسی روندها و مسائل مهم جهانی و منطقه‌ای در نشست نیژنی نووگورود بر تعهد خود به تقویت مشارکت استراتژیک بریکس در سه حوزه اصلی - سیاسی و امنیتی، اقتصادی و مالی، فرهنگی و روابط بشردوستانه تأکید کردند.
بنا بر این بیانیه،‌ دیپلمات‌های ارشد گروه بریکس، تعهد خود به رویکرد این گروه مبنی بر احترام و درک متقابل، برابری، همبستگی، فراگیر بودن و اجماع را اعلام کردند.
در ادامه این بیانیه آمده است:‌ وزیران خارجه عضو گروه بریکس با استقبال از مشارکت فعال اعضای جدید، حمایت مستمر از آنها در فرایند همکاری در سازوکارهای بریکس تضمین کردند.

بریکس و بحران اوکراین
در بخش دیگری از بیانیه وزیران امور خارجه گروه بریکس آمده است:‌ اعضای این گروه،‌ مواضع ملی خود را در مورد وضعیت در اوکراین که در مراجعی همچون شورای امنیت سازمان ملل و مجمع عمومی سازمان ملل بیان شده است، تکرار کردند.
بنا بر این بیانیه، آنها همچنین از پیشنهادها برای میانجی‌گری با هدف حل مسالمت آمیز مناقشه اوکراین از طریق گفتگو و دیپلماسی حمایت کردند.

ابراز نگرانی از وخامت اوضاع در فلسطین
وزیران امور خارجه گروه بریکس در ادامه این بیانیه نگرانی عمیق خود را در مورد وخامت اوضاع در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، به ویژه تشدید بی سابقه خشونت در نوار غزه در نتیجه عملیات نظامی اسرائیل، که منجر به تلفات گسترده غیرنظامیان و آواره شدن تعداد زیادی از مردم فلسطین و تخریب زیرساخت‌های غیرنظامی شده است، ابراز کردند.
در این بیانیه آمده است: وزیران خارجه گروه بریکس اجرای موثر قطعنامه های مربوطه سازمان ملل متحد و قطعنامه ۲۷۲۰ شورای امنیت سازمان ملل و ارائه فوری، ایمن و بدون مانع کمک های بشردوستانه ضروری به طور مستقیم به جمعیت غیرنظامی فلسطینی در سراسر نوار غزه را خواستار شدند.
در بخش دیگری از این بیانیه آمده است:‌ دیپلمات‌های ارشد بریکس همچنین خواستار اجرای موثر قطعنامه ۲۷۲۸ شورای امنیت سازمان ملل برای برقراری سریع آتش بس بلند مدت و پایدار در نوار غزه شدند؛ آنها همچنین خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط همه غیرنظامیانی شدند که به زور به اسارت گرفته شده اند.

محکومیت اسرائیل
وزیران امور خارجه کشورهای عضو بریکس در ادامه این بیانیه نسبت به تشدید حملات رژیم صهیونیستی به رفح که می تواند منجر به یک وضعیت انسانی وخیم شود ابراز نگرانی عمیق کردند.
آنها همچنین عملیات نظامی اسرائیل در رفح و پیامدهای آن را که مستقیماً بر زندگی غیرنظامیان تأثیر می گذارد، به ویژه با توجه به تراکم بالای جمعیت غیرنظامی فلسطینی در این منطقه و همچنین پیامدهای فاجعه بار انسانی ناشی از مسدود کردن گذرگاه مرزی رفح از سمت فلسطین، محکوم کردند.
وزیران خارجه کشورهای عضو بریکس در ادامه این بیانیه همچنین مجدداً هرگونه تلاشی را با هدف آواره کردن یا جابجایی اجباری فلسطینیان از سرزمین خود رد کردند. علاوه بر این، آنها نسبت به خطر گسترش بی ثباتی در سراسر منطقه خاورمیانه به دلیل تشدید تنش ها هشدار دادند.

حمایت از شکایت آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی
وزیران امور خارجه کشورهای عضو بریکس همچنین به اتخاذ تدابیر موقت توسط دیوان دادگستری بین‌المللی در چارچوب رسیدگی‌های آغاز شده توسط آفریقای جنوبی علیه رژیم صهیونیستی اشاره و درباره ادامه بی‌توجهی آشکار اسرائیل به قوانین بین‌المللی، منشور، قطعنامه‌های سازمان ملل و احکام دیوان ابراز نگرانی جدی کردند.
اعلام حمایت از عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل و تشکیل کشور فلسطین در مرزهای بین‌المللی به رسمیت شناخته شده در ژوئن ۱۹۶۷ بخش دیگری از این بیانیه بود.

حکمرانی جهان بهبود یابد
وزیران امور خارجه کشورهای عضو گروه بریکس دربیانیه پایانی نشست ۲۱ خرداد ۱۴۰۳ خود همچنین با تأکید بر تعهد خود به چندجانبه‌گرایی،‌احترام به حقوق بین‌الملل و حفظ نقش مرکزی سازمان ملل در نظام بین‌المللی، بر همکاری کشورهای مستقل برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و ترویج همکاری مبتنی بر همبستگی،‌احترام متقابل، عدالت و برابری تأکید کردند.
دیپلمات‌های ارشد بریکس همچنین تعهد خود را به تقویت و بهبود حکمرانی جهانی از طریق ترویج یک سیستم بین المللی و چندجانبه پاسخگوتر، مؤثرتر، کارآمدتر، سازگارتر که نماینده مشروع و دموکراتیک ملل جهان باشد و مشارکت بیشتر و معنادار کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته به ویژه کشورهای آفریقایی را در ساختارهای جهانی و فرایندهای تصمیم‌گیری تضمین کند، اعلام کردند.

حمایت از اصلاحات جامع در سازمان ملل متحد
وزیران امور خارجه گروه بریکس در ادامه این بیانیه همچنین از اصلاحات جامع سازمان ملل متحد، از جمله شورای امنیت، با هدف دموکراتیک‌تر،‌ مؤثرتر و کارآمدتر کردن آن و همچنین افزایش سطح نمایندگی آن از کشورهای در حال توسعه حمایت کردند.
از نگاه اعضای بریکس،‌ این تغییرات برای آن است که شورای امنیت سازمان ملل بتواند به چالش‌های کنونی جهان پاسخ مناسب دهد و از آرمان‌های مشروع کشورهای در حال توسعه از جمله کشورهای بریکس برای ایفای نقش بیشتر در امور بین‌الملل حمایت کند.

بخش‌های دیگری از بیانیه پایانی نشست وزیران امور خارجه گروه بریکس به موضوعات بین‌المللی همچون تغییرات آب و هوایی،‌ لزوم تسریع انتقال فناوری‌های آب و هوایی مقرون‌به‌صرفه توسط کشورهای توسعه‌یافته به کشورهای در حال توسعه، بهداشت و سلامت جهانی، تضمین امنیت غذایی و تغذیه و ترویج توسعه کشاورزی و مسائل زنان اشاره داشت.

حمایت از تجارت چندجانبه بدون تبعیض
دیپلمات‌های ارشد گروه بریکس در این بیانیه همچنین حمایت خود را از یک سیستم بازرگانی چندجانبه باز، شفاف، منصفانه، فراگیر، منصفانه، بدون تبعیض و مبتنی بر قوانین، با محوریت سازمان تجارت جهانی (WTO) برای حمایت از کشورها از جمله کشورهای کمتر توسعه یافته اعلام کردند.

استعمار تکرار نشود
وزیران امور خارجه کشورهای عضو بریکس در ادامه با اشاره به ایجاد گروه کارشناسان سازمان ملل متحد در مورد مواد معدنی برای انتقال انرژی،‌ تأکید کردند که نباید بی‌عدالتی‌های گذشته و تاریخ غیرانسانی استعمار در زمینه بهره‌برداری از مواد معدنی که ذخایر آن عمدتاً در کشورهای در حال توسعه قرار دارد، تکرار شود.
آنها خواستار این شدند که این مواد معدنی در خدمت رفاه اجتماعی و اقتصادی مردم و کشورهایی باشد که این مواد معدنی در آنها کشف شده است. آنها همچنین توافق کردند که کشورهایی که این مواد معدنی در آنها قرار دارند باید بتوانند بدون تبعیض در زنجیره های ارزش جهانی شرکت کنند و تنها به تامین کننده مواد خام محدود نشوند.

نیاز به اصلاحات جامع در ساختار مالی جهان
دیپلمات‌های ارشد گروه بریکس در بخش دیگری از بیانیه خود بر نیاز به اصلاحات جامع در ساختار مالی جهانی برای تقویت صدا و نمایندگی کشورهای در حال توسعه در موسسات مالی بین المللی تاکید کردند.
اعضای بریکس، حمایت خود را از یک شبکه ایمنی مالی جهانی قوی، با نقش مرکزی برای یک صندوق بین المللی پول پایدار، بر اساس یک سیستم سهمیه بندی و با منابع مالی کافی، ابراز کردند. آنها خواستار ادامه اصلاح روند فعالیت صندوق بین المللی پول شدند.
وزیران خارجه عضو گروه بریکس همچنین بر لزوم اصلاح اصول و رویه های بانک های توسعه چندجانبه برای گسترش قابلیت های وام دهی آنها برای حمایت بهتر از کشورهای در حال توسعه برای تامین مالی نیازهای توسعه و مواجهه با تغییرات آب و هوایی تأکید کردند.

گسترش استفاده از پول ملی در میان کشورهای بریکس
وزیران امور خارجه گروه بریکس در ادامه این نشست بر اهمیت گسترش استفاده از پول ملی در مبادلات تجاری و مالی بین کشورهای عضو تاکید کردند.
آنها به بند ۴۵ بیانیه دوم ژوهانسبورگ اشاره کردند که به وزرای دارایی و روسای بانک های مرکزی بریکس مأموریت داد استفاده از ارزهای ملی، ابزارهای پرداخت و پلتفرم ها را بررسی کنند و یافته ها را به سران دولت ها و دولت های بریکس گزارش دهند.

لزوم جلوگیری از استفاده تروریست‌ها از فناوری‌های جدید
وزیران امور خارجه کشورهای عضو بریکس همچنین بر نیاز به تقویت همه جانبه مکانیسم‌ها برای مقابله با استفاده روزافزون تروریست‌ها و حامیان آنها از فناوری‌های جدید و در حال توسعه برای اهداف و عضوگیری فعالیت‌های تروریستی تأکید کردند.
آنها همچنین بر اهمیت تلاش‌ها با هدف تسریع در اجرای قطعنامه‌های ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای و سایر سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه تأکید کردند.
لزوم اجرای کامل قطعنامه ۱۵۴۰ شدند که انگیزه مهمی برای کشورها برای اتخاذ تدابیر مؤثر و شدید در سطح ملی برای جلوگیری از افتادن سلاح‌های کشتار جمعی، وسایل حمل و نقل آنها و مواد مرتبط به دست بازیگران غیردولتی از جمله تروریست ها است، موضوع بند دیگری از این بیانیه بود.
آنها همچنین تأکید کردند: رسیدگی به معضل جهانی مواد مخدر یک مسئولیت مشترک است که باید به صورت چندجانبه از طریق همکاری مؤثر و تقویت‌شده بین‌المللی دنبال شود و نیازمند رویکردی یکپارچه، بین‌رشته‌ای، تقویت‌کننده متقابل، متوازن، مبتنی بر علم و جامع است.
وزیران امور خارجه گروه بریکس همچنین حمایت خود را از تضمین پایداری طولانی مدت فعالیت‌های فضایی و جلوگیری از مسابقه تسلیحاتی در فضا و قرار دادن سلاح‌ها در فضای ماورای جو تکرار کردند.
آنها همچنین با ابراز نگرانی نسبت به رشد روزافزون انتشار اطلاعات نادرست،‌ بر اهمیت تضمین جریان آزاد اطلاعات، دسترسی عمومی به اطلاعات دقیق و مبتنی بر حقایق، حفاظت از حقوق بشر و آزادی های اساسی، از جمله آزادی عقیده و بیان، و سواد دیجیتال و اطلاعاتی بر اساس قوانین ملی و بین المللی تأکید کردند.
در بند پایانی این بیانیه،‌ اعضای بریکس ضمن حمایت از تقویت چندجانبه گرایی برای توسعه و امنیت عادلانه جهانی به عنوان شعار این گروه در دوره ریاست روسیه در سال ۲۰۲۴، ریاست دوره‌ای برزیل بر این گروه در سال ۲۰۲۵ را تأیید کردند.

علی باقری سرپرست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و دیپلمات‌های ارشد کشورهای روسیه، چین، برزیل، هند، آفریقای جنوبی، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی در نیژنی نووگورود روسیه دوشنبه در روز نخست این اجلاس درباره همکاری در چارچوب بریکس و مسائل منطقه‌ای و جهانی گفت‌وگو کردند. بنا بر تصاویر منتشر شده در کانال تلگرامی وزارت خارجه روسیه،‌ وزیر امور خارجه عربستان سعودی نیز به نیژنی نووگورود آمده است.
وزیران امور خارجه کشورهای علاقه‌مند به عضویت یا همکاری با گروه بریکس نیز روز سه‌شنبه به همتایان خود از ۱۰ کشور عضو کنونی این گروه می‌پیوندند تا درباره گفتمان این سازوکار همکاری با کشورهای در حال توسعه تبادل نظر کنند.
بنا بر گزارش برخی منابع خبری، علاوه بر ۱۰ کشور عضو بریکس، کشورهای الجزایر، بحرین، بلاروس، کوبا، بنگلادش ، اندونزی، قزاقستان، لائوس، موریتانی، نیجریه، سریلانکا، تایلند، ترکیه، ونزوئلا و ویتنام نیز به این نشست دعوت شده‌اند.
به گفته سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه و شرپا (فرستاده ویژه ملی) این کشور در گروه بریکس، این رویداد به دلیل مشارکت شرکای غیرعضو گروه بریکس در قالب گسترده برگزار می‌شود.
پاول کنیازف سوشرپا روسیه برای بریکس گفت: انتظار می رود حدود ۲۰ تا ۲۵ کشور در اجلاس نیژنی نووگورود شرکت کنند.

پیش‌بینی می‌شود که اجلاس نیژنی‌ نووگورود علاوه بر نشست اصلی و جمعی به کانون رایزنی‌های دیپلماتیک میان وزیران امور خارجه کشورهای عضو و دوست بریکس باشد؛ به ویژه آنکه در آستانه این نشست، شمار دیگری از کشورها همچون ترکیه و تایلند نیز درخواست و تمایل خود را برای عضویت در گروه بریکس اعلام کرده‌اند.
از این منظر، این اجلاس فرصت مناسبی برای رایزنی درباره تعامل و همکاری و چشم‌انداز گروه بریکس خواهد بود.
قرار است سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه که کشورش ریاست دوره‌ای گروه بریکس در سال ۲۰۲۴ را برعهده دارد، عصر سه‌شنبه در پایان این اجلاس به تبیین دستاوردهای این مذاکرات بپردازد.
وی پیش‌تر گفته است که حدود ۳۰ کشور متقاضی عضویت یا ارتقای سطح همکاری‌ها با گروه بریکس هستند.
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه ۱۸ خردادماه در مجمع عمومی همایش بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ گفت:‌ گروه بریکس ظرفیت زیادی برای پیوستن کشورهای جدید به عنوان عضو دارد، روسیه از این امر استقبال می‌کند و به هر طریق ممکن از آن حمایت خواهد کرد.

نیژنی نووگورود، با نام سابق گورکی، شهری در بخش اروپایی روسیه است که در ۴۶۰ کیلومتری مسکو قرار دارد. این شهر از قدیمی‌ترین شهرهای تجاری و صنایع دستی در روسیه محسوب می‌شود.

گروه اقتصادهای نوظهور موسوم به بریکس در سال ۲۰۰۶ با مشارکت برزیل، روسیه، هند و چین تأسیس شد. آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ به این گروه پیوست.
در دی ماه سال ۱۴۰۲ مقارن با ژانویه ۲۰۲۴ میلادی جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی به صورت رسمی به این اتحاد پیوستند.
ریاست دوره ای سالانه بریکس در اول ژانویه ۲۰۲۴ (دی‌ماه ۱۴۰۲) به روسیه واگذار شد. در این دوره، مسکو موضوعاتی در سه بخش شامل سیاست و امنیت، اقتصاد و مسائل مالی و روابط فرهنگی و بشردوستانه را در اولویت قرار داده است.
بیش از ۲۵۰ رویداد بریکس در بیش از ۱۰ شهر روسیه در سال ۲۰۲۴ برنامه ریزی شده است. رویداد اصلی، اجلاس سران بریکس در کازان در ۲۲ تا ۲۴ اکتبر (اول تا سوم آبان ۱۴۰۳) برگزار خواهد شد.